O projekcie
(English version movie go to: http://serwer1847943.home.pl/strategmed2/public_html//?p=887)

Projekt STRATEGMED Tregs to trzy badania kliniczne mające na celu wprowadzenie do praktyki klinicznej leczenia limfocytami T regulatorowymi (Tregs). Preparat ten będzie testowany w badaniach:
– w świeżo rozpoznanej cukrzycy typu 1 u dzieci,
– u pacjentów z rozpoznaniem stwardnienia rozsianego
– u pacjentów po przeszczepie wysp trzustkowych

Limfocyty T regulatorowe (Treg) stanowiąszczególna populację w układzie odpornościowym człowieka. Chociaż ich odsetek to mniej niż 1% limfocytów krwi obwodowej, to regulują one odpowiedź odpornościową w ten sposób, że możliwa jest szybka eliminacja szkodliwych patogenów. Z drugiej strony chronione są nasze własne tkanki. Dzieje się tak dlatego, że limfocyty Treg nie hamują innych komórek układu odpornościowego, gdy pojawiają są obce patogeny, natomiast wywierają silny efekt hamujący, gdy układ odpornościowy zaczyna niszczyć własne tkanki i narządy. Dlatego immunosupresyjne działanie limfocytów Treg określane jest czasamiprzez analogię – jako „inteligentne sterydy”.

Zmniejszona ilość limfocytów Treg w organizmie jest wiązana z niepowodzeniem przeszczepów oraz zachorowaniami na choroby alergiczne i autoimmunologiczne. W naszych dotychczasowych badaniach limfocyty Tregs testowaliśmy u pacjentów po przeszczepie szpiku i w cukrzycy typu 1. Niniejszy projekt jest kontynuacją tych badań. Cukrzyca typu 1 jest jedną z chorób przebiegających z deficytem limfocytów Treg, w której w wyniku autoimmunologicznego ataku, zniszczeniu ulega trzustka pacjenta. Stąd ta właśnie choroba stała się obiektem naszego zainteresowania. Przeprowadziliśmy fazę pierwszą badania klinicznego z użyciem preparatu limfocytów Treg, który nazwaliśmy „szczepionką Treg”.Szczepionkę podawaliśmy kilkunastudzieciom ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1.
Wstępne wyniki terapii udowodniły, że preparat jest bezpieczny. U żadnego z dzieci nie zaobserwowano poważnych efektów ubocznychpodania preparatu. Terapia wydaje się też wywoływać pożądany efekt kliniczny w postaci ochrony funkcji trzustki.
W naszym badaniu, rok i dwa lata po rozpoznaniu cukrzycy najważniejszy marker funkcji trzustki, tj. poziom c-peptydu, był istotnie wyższy u dzieci, które otrzymały szczepionkę Treg w porównaniu do grupy kontrolnej. Konsekwencją zachowanej funkcji trzustki były niższe dawki insuliny przyjmowane przez dzieci po otrzymaniu szczepionki Treg. Niezwykle interesujący jest fakt, że u dwójki dzieci możliwa była całkowita rezygnacja z insulinoterapii. W tej chwili trwa dalsza kliniczna obserwacja pacjentów poddanych leczeniu.

Badanie kliniczne było możliwe dzięki prowadzonym od ponad 10 lat przez nasz zespół pracom nad limfocytami Treg i możliwościami ich zastosowania leczniczego. Pierwszym poważnym problemem terapii ze szczepionką Treg jest złożony fenotyp limfocytów Treg – nie wystarcza jedynie obecność lub brak pewnych markerów, niektóre z nich muszą występować w określonej gęstości na powierzchni komórki, aby można ją było zaliczyć do populacji limfocytów Treg. W większości badań na świecie przeszkoda ta prowadzi do niepowodzenia leczenia komórkami Treg, ponieważ uzyskiwane preparaty są bardzo zanieczyszczone. Problem ten, jako pierwsi w aplikacji klinicznej, rozwiązaliśmy używając sortera komórek i uzyskując czystość preparatu komórkowego powyżej 97%. Sorter, którego używamy zaprojektowano specjalnie do terapii komórkowych z jednorazową linią dla jednego pacjenta, co bardzo zwiększa bezpieczeństwo procedury.Byliśmy pierwszym laboratorium na świecie, które potrafi stosować ten typ sortera w produkcji preparatu do zastosowań klinicznych, a z naszych doświadczeń korzystają obecnie laboratoria w Chicago, gdzie w niedługim czasie ruszą podobne badania.
Kolejnym problemem terapii jest śladowa obecność limfocytów Treg we krwi obwodowej i ich zmienny fenotyp, albowiem limfocyty Tregin vitrołatwo tracą swoje cenne właściwości przekształcając się w inne typy komórek. Rozwiązaliśmy to opracowując własną efektywną metodę namnażania tych komórek in vitro.W ciągu 10 dni hodowli z ilości około 0.5mln komórek uzyskujemy do 2mld komórek (od 100 do 1000x) bez zmiany ich właściwości biologicznych.

Bardzo ważnym elementem procedury są jej koszty. Hodowla Treg w laboratoriach zachodnich, w których obecnie rozpoczynają się tego typu prace, wyceniana jest na 35-50tys. USD. Nasza metoda jest tańsza. Bardzo ważne jest też to, że opracowanie terapiiw całości zostałosfinansowane w Polsce dzięki grantom naukowym Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego,grantom rozwojowym Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, funduszom statutowym Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego oraz dotacji Funduszu Nauki i Technologii Polskiej. Znaczenie stworzenia tego typu terapii w całkowicie polskich warunkach wykracza poza leczenie cukrzycy. Opracowane standardy, reżim pracy GMP oraz środowisko laboratorium „czystego”, które stworzyliśmy przy okazji tego projektu pozwala na szybkie wdrożenie każdego innego rodzaju terapii komórkowej bez potrzeby poszukiwania drogich licencji zagranicznych. Pokazuje to historia naszej pracy, w której terapia pierwotnie zaprojektowana do leczenia choroby przeszczep przeciw gospodarzowi po przeszczepie szpiku (nasze prace w tym zakresie były pierwszą próbą leczenia tej choroby limfocytami Treg u ludzi), została w ciągu kilku miesięcy z powodzeniem zaadoptowana do leczenia cukrzycy.

Dalsza perspektywa naszych badań to udoskonalanie terapii i zaoferowanie jej jak największej liczbie potrzebujących pacjentów.